در دوران بـــرزخی ...

برای مرجع روی عنوان کلیک کنید

   دلایل گوناگون متاسفانه رویه «بله قربان گویی» و روحیه «بله قربان» شنوی برای بعضی در جامعه تبدیل به عادت شده و گویی قبح این رذیله دیگر به چشمشان نمی آید و این زنگ خطری است که باید هرچه زودتر شنیده شود
   تاریخ انتشار: شنبه 3 دی 1390 ساعت 15:59
   مملکت با «بله قربان گویی» اداره نمی شود
   مملکت با «بله قربان» اداره نمی شود چه برسد به این که توقع داشته باشیم گام های بلند برای تولید علم و اندیشه و پیشرفت و توسعه کشور برداشته شود، نه تنها مملکت بلکه یک وزارت خانه، نهاد، سازمان، کارخانه، اداره و حتی یک خانواده با بله قربان گویی به جایی نمی رسد و قدرمسلم وزیر و وکیل و مسئول و مدیر بله قربان گو، گره قابلی از ملک و مملکت نمی تواند بگشاید.
تبعات گسترش بلیه «بله قربان گویی»

   اولین تاثیر منفی بله قربان گویی، ایجاد محدودیت برای زایش و رویش فکر و اندیشه و به حاشیه کشاندن تولیدات فکری جدید در عرصه های گوناگون است و قدرمسلم وقتی که برای تولید فکر و اندیشه محدودیت ایجاد شود هم به تدریج افراد احساس موثر بودن خود را از دست می دهند، هم کارها بر محور روزمرگی انجام می شود، هم پویایی که لازمه بالندگی فرد و جامعه است، ذبح می شود، هم تلاش برای کسب علم و شناخت و دانایی رنگ می بازد و هم تولید کنندگان و صاحبان فکر و علم دیگر کشورها برای مملکت به الگو و بلکه «تابو»یی تبدیل می شوند که گویی چاره ای جز پیروی و الگوگیری از آنان برای اداره کشور و رسیدن به توسعه و پیشرفت وجود ندارد و هم ...
   بی گمان اگر در سلسله و راس مدیریت یک وزارت خانه، نهاد، سازمان و اداره ای فردی قرار گیرد که هر چند در ظاهر خود را به لوازم و ضرورت های مدیریت کارآمد و موثر مقید و باورمند نشان دهد اما در اصل و باطن باورمند و عامل به اصول و مبانی اساسی مدیریت از جمله «مشورت کردن»، ایجاد بستر رشد افراد، تعامل و تضارب افکار، شناخت سلیقه های گوناگون، ایجاد بستر ایده پردازی و تولید فکر و اندیشه و روش ها و راهکاری نوین و ... نباشد در چنین حالتی استعدادها کشف و شکوفا نمی شود و قطعا سازمان و مجموعه تحت مدیریت این افراد و خروجی چنین مجموعه ای از طراحی و اجرا و ساماندهی امور متناسب با نیاز کشور و حرکت در مسیر رشد و توسعه و بالندگی باز می ماند و به دام روزمرگی دچار می آید.
   و این یعنی ذبح استعدادها و عقیم کردن اندیشه ها و ایده های نو و تعطیلی تضارب آرا و هدر دادن سرمایه های مادی و معنوی کشور.
   یاس و ناامیدی از دیگر تبعات بلیه بله قربان گویی است، وقتی که مدیریت بر لوازم و ضرورت های اساسی مبتنی نباشد و دائما قرار باشد مجموعه تنها بر مدار یک نگاه، و یک تصور بسته، جزم گرا و خودمحور اداره شود افراد زیرمجموعه دچار سرخوردگی و یاس و ناامیدی می شوند و دیگر نشانی از حرکت رو به جلو و بالندگی به چشم نخواهد خورد.
    از دیگر تبعات بله قربان گویی از بین رفتن قبح و زشتی این رفتار نامبارک و تبدیل شدن آن به عادت و تسری آن در جامعه است و تصور کنید که اگر روحیه بله قربان گویی در جامعه ای رواج یابد چه بلایی که بر سر آن جامعه نمی آید.
   آلوده شدن به رذیله بسیار ناپسند چاپلوسی و تملق که بی تردید درهم شکننده عزت نفس و کرامت انسان است از دیگر تبعات بله قربان گویی است. آیا برای آدم چاپلوس متملق بله قربان گو می توان عزت و کرامتی متصور شد؟
   به حاشیه رفتن انسان های آزاده که منش نخبگی و شخصیتی آنان نسبتی با تملق و چاپلوسی و بادمجان دورقاب چینی، لابی کردن با این و آن ندارند، در مقابل حرف های زور و بی منطق سر تسلیم فرود نمی آورند و تن به بله قربان گویی نمی دهند، از دیگر تبعات بسیار منفی بلیه بله قربان گویی است.
   محروم شدن جامعه از اثرگذاری انسان های آزاده و اهل منطق که هم در مقابل حرف حساب و مسائل و ایده های علمی و منطقی تسلیم هستند و هم می توانند با شیوه های نوین جان تازه ای به کالبد جامعه در عرصه های مختلف بدهند از دیگر تبعات بله قربان گویی است.
   و صد البته در چنین حالتی عرصه بر کم قابلیت های متملق و چاپلوس و بله قربان گو فراخ می شود و چنین افرادی بی آن که قابلیت و شایستگی های لازم را داشته باشند در بدنه و راس قرار می گیرند که این خود علاوه بر ذبح شایسته سالاری، ده و صدها مفسده و تبعات منفی به دنبال خواهد داشت.
   بله قربان گویی علاوه بر این که به تدریج خود فرد را به این کار عادت می دهد باعث می شود که بر شنونده چنین عبارت هایی مشتبه شود و علاوه بر این که خود را شایسته چنین مسائلی بپندارد موجب می شود که این مسئله کم کم به یک خواست و مطالبه تبدیل شود و فرد از همگان انتظار شنیدن تملق و بله قربان گویی داشته باشد.
   دائما مهر صحت بر تمامی کارهای مسئول و مدیر و بله قربان گفتن به او باعث می شود عرصه نقد و نقادی و حتی اظهارنظرها نیز هر روز تنگ تر شود و معلوم است هر کاری که به محک نقد در نیاید نه ایرادهایش رفع می شود و نه به بالندگی می رسد و زمینه استبداد و خودرایی نیز هر روز مهیاتر می شود.
شیفتگان شنیدن «بله قربان»

   معمولا افراد به دلایل گوناگون و با وجود زمینه های شخصیتی، اجتماعی، فرهنگی ، ابتدا علاقه مند و کم کم شیفته شنیدن «بله قربان» می شوند. به نظر می رسد اولین عامل ابتلا به این بلیه، ضعف در اعتقادات و باورهای دینی باشد چرا که اگر باورهای دینی در افراد نهادینه شده باشد و از ظواهر به باطن باورها و رفتار دینی رسیده باشند حتما این مهم را درک می کنند که چنین روحیه هایی نه با شأن و کرامت انسان همخوانی دارد، نه با معیارهای جامعه اسلامی نسبتی دارد و نه هیچ عقل سلیم و انسان آزاده ای چنین امری را قابل پذیرش می داند.
   معمولا آدم هایی که دچار عقده ها، سرخوردگی ها، ضعف شخصیتی، خود بزرگ بینی، خود حق پنداری، تمامیت خواهی و ... هستند و روحیه خودرایی و استبداد در آنها قوت دارد طالب شنیدن و بلکه شیفته شنیدن «بله قربان» از دیگران هستند، و گاه کار به جایی می رسد که چنین افرادی بله قربانی گویی در مقابل خود را وظیفه همگان می دانند.
   این افراد مغرور و متکبر معمولا در هیچ زمینه ای نمی خواهند و نمی توانند کسی را از خود بالاتر و بهتر ببینند، اشتباهات، نقص ها و عیب های خود را یا نمی بینند یا بسیار کوچک می شمارند، و نقص ها و عیب و ایرادها و اشتباهات دیگران را بسیار بزرگ و نابخشودنی می دانند.
این قبیل آدم ها معمولا از علم و دانش بالا برخوردار نیستند یا دانش آنان، برایشان حجاب شده است. اخلاق نیز در چشم این آدم ها یا جایگاه چندانی ندارد یا نگاه به آن نگاهی ابزاری بیش نیست. این گونه افراد معمولا از توانمندی های قابل قبولی برخوردار نیستند چرا که اگر شخصی قابلیت ها و توانمندی های ویژه ای داشته باشد دیر یا زود توانمندی هایش به جامعه اثبات می شود.
   پر واضح است که این افراد از برخورداری از نخبگی به معنای واقعی و نبوغ نیز محروم هستند.در چشم این آدم ها نوآوری و ابتکار جایگاهی ندارد. این گونه افراد معمولا با نگاه، گفتار و رفتار خود نیز به طور رسمی و غیررسمی افراد را مورد تحقیر قرار می دهند هرچند به ظاهر بخواهند این روحیه را در پشت مسائلی مخفی و پنهان نگاه دارند و اساسا به افراد نگاه ابزاری دارند. وابستگی به پست و میز و ریاست نیز از جمله ضعف های چنین افرادی است.
   «بله قربان گوها»

   بروز و ظهور رفتار چاپلوسانه و تملق گرایانه و بله قربان گویی در افراد عوامل مختلفی دارد. مهم ترین مسئله این که چنین افرادی دچار ضعف باورهای دینی و اعتقادی هستند و قدرت مطلق و ابدی و ازلی حضرت حق را نتوانسته اند یا نخواسته اند درک کنند و به جای چنگ زدن به ریسمان مستحکم الهی، مقهور مسائل و قدرت های صوری و مادی و این دنیایی افراد شده اند.
   این آدم ها عزت و کرامت نفس خود را درک نمی کنند و قدر و منزلت انسانی خود را پاس نمی دارند و متاع بی بدیل شخصیت و کرامت انسانی خود را به ثمن بخس به حراج گذاشته اند. چنین آدم هایی نه تنها نتوانسته و نخواسته اند که جایگاه خود را در هستی بشناسند بلکه حتی مراقب رعایت جایگاه اجتماعی خود در جامعه نبوده اند.
   این گونه آدم ها به جای تلاش برای دانش افزایی و بالابردن توانمندی های خود، تلاش خود را مصروف تسلیم و تمکین بی چون و چرای بالادستی های خود، چاپلوسی و تملق از آنان و بله قربان گویی کرده اند.
   خود کم بینی و حقارت نیز از دیگر مشکلات این افراد است و چقدر باید ترسید و گریخت از شر چنین آدم هایی، آدم هایی که چنین خود را کوچک و حقیر کرده اند علاوه بر این که برای خود شر و خسران ایجاد می کنند قدر مسلم شر بسیاری برای جامعه دارند. این آدم های بی همت و بی جربزه و فاقد استقلال رای، نه تنها از توان و ظرفیت قابل توجهی برخوردار نیستند و دائم در حال در جازدن و سقوط به قهقرا، طالب این هستند که دیگران نیز مثل او باشند و علاوه بر آن آتش حسد نسبت به دیگران نیز همیشه در درون بیمارشان شعله می کشد. این آدم ها نه تنها گاه بر همکاران خود تاثیر سوء می گذارند بلکه متاسفانه چنین روحیه پلشت و زبونی را در خانواده و در میان فرزندان خود ترویج می کنند.
   در مذمت «بله قربان گویی» می توان کتاب ها نوشت و این رذیله را از منظرهای متفاوت روان شناختی، روحی، رفتاری ، انسان شناسی وجامعه شناسی، فرهنگی، سیاسی و ... مورد نقد جدی قرارداد اما در حد این وجیزه و مقال می توان گفت به دلایل گوناگون متاسفانه رویه «بله قربان گویی» و روحیه «بله قربان» شنوی برای بعضی در جامعه تبدیل به عادت شده و گویی قبح این رذیله دیگر به چشمشان نمی آید و این زنگ خطری است که باید هرچه زودتر شنیده شود و در همه سطوح جلوی گسترش سرطانی آن گرفته شود.
مرجع : خراسان

کورش شجاعی