در دوران بـــرزخی ...

ای حریفان ِ بت ِموزون خود

من قدحها میخورم پُرخون خود

روایت حلق بریده و مرگ ارادی حسین بن علی پیوندی درونی با بسیاری از قصه های سمبلیک و راز آمیز ادبیات فارسی دارد که گاه گوشه یابی و نکته گویی آن خالی از لطف نیست

در جلد یکم از کتاب "تفسیر قرآن" ابوالفتح یا ابوالفتوح رازی، قصه مردی نقل می شود که در زمان حضرت سلیمان زندگی می کند و هزار دستانی در قفس دارد که از آواز او در طرب و شادی ست، غافل از این که آواز هزار دستان واگویه ای تلخ از هجران او از همسر و فرزندان است، روزی پرنده ای بر قفس او می نشیند و چیزی در گوش هزار دستان می گوید و ازآن پس خاموش می شود... صاحب پرنده، قفس را نزد حضرت سلیمان می برد که زبان مرغان می داند و سلیمان پس از مکالمه با پرنده، حال او را در می یابد و مرد را وادار می کند تا پرنده را رها کند.

عطار، روایت ابوالفتوح را به طرز دیگری نقل می کند، در "اسرار نامه" ی عطار، بازرگانی که از ترکستان به چین می رود، سلام طوطی خود را به طوطیان چین می رساند و جمله ی طوطیان از درخت به زیر می افتند و "مرگ ارادی" را نمایش می دهند تا طوطی اسرار نامه عطار نیز، به همان ترفند از قفس برهد.

اما مولانا با زبان ویژه ی خود، بیست و شش بیت عطار را با سیصد و شصت و هفت بیت نقل می کند و داستانی نسبتا متفاوت از حیث عمق و معنا می آفریند... اما لُب این داستان در نقل هر سه نفر یک چیز بیش نیست و آن مرگ خود خواسته ، ارادی و آگاهانه است، مرگی که سبب گشایش و رهایی می شود و پیش از زمان مقرر اتفاق می افتد، به نظر می رسد طوطی جان حسین بن علی با مرگ ارادی در قفس تن راه رهایی از جهان مادی را به بشریت یاد داد... درسی که عمیق تر از مضمون های اجتماعی آن است و البته کاربردی تر چرا که خود سازی درست ترجمان ساختن جهان و دیگر سازی ست.

  تهیه وُ تدوین : عـبـــد عـا صـی